U kunt op deze webpagina de recensie online lezen.

"Deze bundel van Rob Van de Zande (1980) bevat 44 gedichten. Wat direct opvalt is, dat de gedichten rijmen en strak in het schema zitten. Het is een tijd geleden dat zulke 'klassieke' verzen tot mij kwamen en ik geef toe, dat ik allereerst mijn wenkbrauwen maar eens fronste, voordat ik ze verder bestudeerde. Waarom kiest een dichter/kunstenaar in deze tijd voor sonnetten, kwatrijnen en andere Rederijkersversvormen? Of is er meer aan de hand? Verwijst de titel naar Slauerhoffs verhalenbundel Schuim en as?

Tragiek


Met onvermogen behoed ik mijn pen,
Alvorens ze jou terug ten tonele richt
En de rol in het schouwspel belicht,
Van de speler die ik geworden ben.

Het is niet dat je gegadigden besteelt
Of hun gelaat van masker onthult; 
Jij drijft noch berouw, noch in schuld
Voor de vertoning die jou is toebedeeld.

Maar eenieder wordt eens te buit gelegd
En de eenzame prijs van stilte ontzegd,
Ieder roept een keer haar strofen tot eer.

Toch ben jij, hetzij in Grieks gewaad
Of als doorn die Romeinse koppen schaadt,
De regel, de rol die ik eerst reciteer.


In dit vers tilt Van de Zande een tipje van de sluier op. Hij vertelt ons dat zijn onvermogen ligt in het kiezen van de verpakking. En in de tweede strofe heeft hij vrede met de vorm, klassiek, verhullend misschien, maar zeker niet uit onvermogen gekozen. Hij sluit af met de plicht van de kunstenaar om die middelen te kiezen, die hem het beste passen. De Klassieken staan hem ten dienste, de Grieken en de Romeinen, de Oudheid. Dat het gedicht Tragiek heet is niet verwonderlijk, want deze gedichten zullen waarschijnlijk, juist door hun vorm niet leiden tot eeuwige roem. Maar wat niet is, kan komen. Kan hij - zoals Slauerhoff - slechts in zijn verzen wonen?

Op Neptunus' rug

Ze deinde heen en terug
Tussen orgelspel op zee,
Voer zij op Neptunus' rug
Met witte fronsen mee;
Als een sloep aangeschoten
Door zon en rozenbries,
Die daar andere boten
In afstand verder blies,
Werd haar lijfje door geklater
Geslagen als sterveling-
Aan de lippen van het water
Tot waar de bodem haar ving.

Mooi vers! De witte fronsen van Neptunus, de golven. Let ook op het woord rozenbries, bijna zoals Frederik van Eeden dat zou hebben gezegd, lieflijk, teer. Een wind met aanvankelijk een mild karakter. En dat het meisje met haar lijfje, moet sterven is natuurlijk voor een romanticus onafwendbaar, maar komt logisch voort uit dit schitterende vers. En er zijn meer - veel meer - prachtige verzen in deze bundel. In Thy wish (Een verwijzing naar Shelley?) klinkt dat zo

Als ik niet naar jou trachten zal
Wat blijft mij dan als vrome wens?
Ter gedachte dat iets bot als mens
Toch liefde scherpen kan tot fijn kristal.(...)

Het 'trachten' is de wens tot het veroveren van een vrouw, als dat mislukt, rest de afstandelijke liefde, die zich kan zuiveren tot een fijn kristal. Kristal, als vanouds het symbool voor ondubbelzinnigheid. Door verhitting zuivert kristal zich. Het is het enige materiaal op aarde dat na verwarming niet juist troebel wordt en Van der Zande weet dat kennelijk. En op de omslag treffen we de tekst aan:

(...)' Uit de ooghoek van een 19e eeuwse jongeling probeert hij de hardvochtige verlangens, triomfen of falingen, in soortgelijke galop te brengen met de vaak ondoorgrondelijke karakters van de personages.'(...)

De karakters van de personages zijn aaneengeregen door twijfel, wraak, liefde, haat en niets is hen vreemd. Maar ze houden zich stil. Ze verschuilen zich achter dit verdriet, deze woede of tederheid en dat spoort wonderwel met de 19e eeuwse sfeer die deze begenadigde dichter wil oproepen. De tijd heeft stilgestaan, maar de virtuositeit van de dichter allerminst.
Zoals hij in de derde strofe van het mooie vers Empyreum (het duidt op de hoogste hemel red.) is van een Shakespeariaanse schoonheid:

(...) Of is alles, eens ter ziele bestemd,
Tussen klei en tij van azuur geklemd,
Gemaakt een graf te verrijken?(...)


Bijna een zin uit the Anglican Book of Common Prayer: 'Ashes to ashes , dust to dust!'Alles zal vergaan tot stof en as, maar zich daar ook weer uit verheffen als een vogel feniks zoals bij de Hindoes en Boeddhisten.

Rêverie

Verdicht aan de dag,
Sedert hij haar zag,
Is hij in schoner wezen
Uit mijmering verwezen.(...)


Klassiek, opgeschoond, romantisch en sterk. Dat gevoel kennen we toch allemaal? Uit een droom ontwaakt het gevoel hebben, dat de zaak is opgeklaard? We zijn mooier dan we voordien waren. Ook een sterk vers.

Van de Zande heeft aan het eind van de bundel vier Engelse verzen geplaatst onder de verzamelnaam: Vertalingen van eigen snee, kortom het zijn  eigen verzen, maar nu in het Engels.
Wat een mooie verzen zijn dit allemaal, die ik met uiteindelijke bewondering heb mogen lezen. Een waagstuk waarvoor we de Vlaamse uitgeverij Partizaan dankbaar mogen zijn. Hopelijk volgt er meer van dit schoons!"

ISBN: 9789492007193 Hardcover 62 pagina's Uitgeverij Partizaan april 2015

© Karel Wasch, 18 mei 2015

Meer info over het boek en hoe te bestellen krijgt u door te klikken op de cover van het boek.